مراسم بزرگداشت استاد فقید جامعه‌شناسی و مدیرگروه پژوهشی علم و جامعه مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دکتر محمدامین قانعی‌راد، روز دوشنبه ۱۱ تیرماه ۱۳۹۷ با سخنرانی دکتر سید جواد میری، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد. در این مراسم، تعدادی از دانشجویان مرحوم دکتر قانعی‌راد و خانواده ایشان نیز حضور داشتند.
دکتر میری در شروع سخنرانی خود با اشاره به اینکه اندیشه هر متفکری را باید در آینه آثارش بررسی کرد، گفت: علامه اقبال لاهوری می‌گوید اندیشمندان و متفکران را می‌توان به دو دسته کلان تقسیم کرد؛ برخی‌ها که اهل قدم هستند و برخی‌ها که اهل قدم هستند. دکتر قانعی‌راد هم اهل قدم بود و هم اهل قلم. ایشان آثار قدمی و قلمی بسیاری از خود با جای گذاشته است.
وی ادامه داد: در واقع اگر بخواهیم بزرگداشتی به معنای علمی و آکادمیک و از منظر اندیشه و تفکر برای جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان برگزار کنیم باید آثار آنها را بخوانیم، تلاش کنیم که آن آثار را مفهوم‌سازی کنیم و از منظر اندیشه‌ها و ایده‌هایی که خلق و بازخلق کردند به جامعه و مسائل فکری بپردازیم.
دکتر میری سپس به برخی از کتاب‌های دکتر قانعی‌راد شامل ساختار مدیریت نظام علمی کشور، نظام علمی کشور در برنامه سوم توسعه، ناهمزمانی دانش: روابط علم و نظام‌های اجتماعی و اقتصادی در ایران و تبارشناسی عقلانیت مدرن اشاره کرد و از موضوع رساله دکترا ایشان، با نام جامعه‌شناسی رشد و افول علم در ایران، به عنوان نقطه عطفی در فهم وی از جامعه‌شناسی و نوع نگاه‌اش به مسائل بنیادین درحوزه جامعه ایران دانست.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نوع مشارکت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نخبگان در کشور را به عنوان یکی از دغدغه های مرحوم قانعی‌راد بیان کرد و افزود: در یکی از مصاحبه های اخیر، ایشان به این مسئله پرداخت که چرا جامعه توانایی جذب نخبگان ایرانی خارج از کشور را ندارد و آنها در حال مهاجرت از کشور هستند. کتاب "مشارکت سیاسی و اجتماعی نخبگان" دکتر قانعی راد در این رابطه است.
وی نگارش کتاب هابرماس و روشنفکران ایرانی توسط علی پایا و دکتر قانعی‌راد را برگرفته از یکی دیگر از دغدغه‌ها و محورهای کلیدی رویکرد دکتر قانعی‌راد درباره روشنفکران ایرانی، عنوان و از دغدغه مدنیت ایشان در چاپ کتاب، زوال پدرسالاری: فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی، یاد کرد.
دکتر میری سپس اظهار داشت: مرحوم قانعی‌در هر دو حوزه عمومی و تخصصی صاحب‌نظر بود و توانست هر دوی این دیدگاه و ساحت را در وجود خود به منصه ظهور برساند.
وی در خصوص مفهوم‌پردازی جامعه‌شناسی توسط مرحوم دکتر قانعی‌راد گفت: موضوع محوری علوم انسانی، اقتصاد و جامعه‌شناسی از نگاه ایشان به ترتیب قدرت، بازار و جامعه مدنی بود و بسیاری از آثار و نوشته‌های ایشان درباره این بود که چگونه می‌توان جامعه مدنی و امر اجتماعی را در برابر قدرت و یا سیطره امر سیاسی و امر اقتصادی، صیانت کرد و به آن قدرت و استحکام بخشید.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه، گستره اندیشه آن مرحوم را فهم مناسبات جامعه ایرانی در بستر جهانی عنوان کرد و اظهار داشت: ایشان در پی یافتن موانع رشد و توسعه مدنیت در ایران بود و در این جهت به دو ساحت علم در ایران و ساختار مدیریت نظام علمی در ایران عمیقاً پرداخت.
وی با اشاره به اینکه مرحوم قانعی‌راد برای جامعه‌شناسی یک رسالت قائل بود و جایگاه آن را فقط به مثابه یک رشته نمی‌دید، تصریح کرد: از نظر ایشان جامعه‌شناسی در کنار جریان سوسیالیزم و جریان نوسازی مذهب، یکی از واکنش‌های سه‌گانه بود که در برابر بحران رشد مدرنیته در قرن نوزدهم ظهور کرد.
وی در انتها خاطر نشان کرد: طبق گفته علامه جعفری، جامعه معقول جامعه‌ای است که در آن فرد به شی تبدیل نمیشود و شخصیت انسان در آن جامعه اعتلا پیدا می‌کند، طوری که احساس شکوفایی و تعلق او افزایش می‌یابد و می‌تواند در برابر اجحاف، ظلم و فساد آزادانه نقد و صحبت کند. با الهام از این سخن علامه جعفری باید بگویم که تفکر و تلاش دکتر قانعی‌راد بر این بود که برای شناخت جامعه معقول و ایران خوب، باید کل جامعه شامل تمامی استعدادها و منابع آن را، در خدمت پیشبرد اهداف انسانی جامعه ایرانی قرار دهیم.
درج دیدگاه